یکی از مهمترین ویژگی هایی که انسان را از دیگر موجودات متمایز کرده قدرت تفکر و خلاقیت اوست.کشف و تولید ابزار، دستکاری در ذهن و پدیده ها و اندیشه های جدید همه با وجود خلاقیت ممکن است. همه انسان ها توانایی داشتن ذهن خلاق را در وجود خود دارند اما ممکن است در فردی زیاد و در فردی کم باشد.
کم بودن خلاقیت در افراد به این معنی نیست که ذاتا خلاقیت کمی دارند؛ بلکه آن ها کمتر توانسته اند توانایی خلاقیت خود را پرورش و شکوفا و از آن استفاده کنند. داشتن تفکر خلاق کار ساده ای نیست ولی آنقدرها هم دشوار نمی باشد.
یکی از مهمترین دورانها برای پرورش و قوی کردن توانایی خلاقیت در انسانها، دوران کودکی است. تحقیقات دانشمندان نشان میدهد که این دوران طلایی با توجه به امکان رشد مغز، ظرفیت بالایی برای یادگیری و پرورش و شکوفایی مهارت خلاقیت انسان ایجاد میکند.در دوران کودکان ، کودکان میتوانند در قالب فعالیت ها و بازی های مختلف مهارت و توانایی خلاق را در خود ایجاد کنند و آن را ارتقاء دهند. پس در نتیجه این دوران طلایی کودکی، یکی از اثربخشترین فعالیتها برای پرورش و شکوفایی مهارت خلاق است.
کسانی که قوه تفکر خلاق خود را پرورش داده اند قطعا تفکر طراحی عالی دارند. سوالی که برای شما پیش می آید این است که تفکر طراحی چیست؟ چه کاربردی دارد؟!
با خواندن این مقاله در کنار اینکه به سوالات بالا پاسخ می دهد ، آگاهی شمارا نسبت به این موضوع بالاتر می برد . می دانید چگونه از قوه ی خلاقیت و توانایی طراحی خود چگونه استفاده کنید و یا چگونه آن را تقویت کنید. جدا از آن می دانید با داشتن این ویژگی چقدر در کار خود پیشرفت می کنید. یاد میگیرید داشتن این مهارت به طور کامل متکی بر احساسات و شهود نیست یا فقط بر روی تجزیه و تحلیل و علم و منطق نیز تمرکز ندارد، بلکه از هر دو این جوانب استفاده میکند.
یکی دیگر از اهداف به کارگیری تفکر طراحی، در اولویت قرار دادن مخاطب شما است. به عبارتی دیگر، تفکر طراحی با ایجاد تجربیات معنادار و خوشایند برای کاربر، کسب و کارها را بیشتر و بیشتر به اهدافشان نزدیک میکند.
تفکر طراحی چیست؟
تفکر طراحی در اصطلاح آکادمیک ریشه در تحقیقات نایجل کراس در زمینه ی مطالعه ی نظری طراحان دارد. کراس شیوه افکار مورد استفاده ی طراحان را منطقی متفاوت با دانشمندان علوم تجربی و عقلی می داند.
به نظر کراس دانشمندان علوم عقلی و تجربی به ترتیب از استدلال استقرایی (Induction) و استدلال استنتاجی (Deduction) استفاده می کنند. این در حالی است که دانشمندان طراحی از چیزی که او آن را استدلال استنباطی (Abduction) می نامد استفاده می کنند. اما پیش زمینه ی فلسفی نظریات کراس بر نظریات چارلز سندرز پیرس مبتنی است.پیرس می گوید: استنتاج ثابت می کند که چیزی باید باشد؛ استقرا نشان می دهد که چیزی واقعاً کار می کند؛ استنباط چیزی را که ممکن است باشد، پیشنهاد می دهد.»
تفکر طراحی، توانایی فوق العاده جذاب و کاربردی است که برند های معتبر دنیا مثل اپل(Apple)، آمازون (amazon)، سامسونگ(samsung)، گوگل(Google) و…. برای استخدام کارمند به وجود این توانایی در افراد توجه ویژه ای می کنند زیرا استراتژی کار این شرکت ها به گونه است که تحت هدایت طراحی، مشتری را آگاهانه در اولویت قرار می دهند و به موفقیت چشمگیر دست یابند.
افرادی که تفکر طراحی دارند میتوانند با این روش فرضیات را به چالش بکشند و مشکلات را مجدد تعریف کنند و در حل مسئله راه ها و استراتژی هایی را پیشنهاد می دهند که ممکن است با درک اولیه پیشنهاد هایی را در نظر بگیرند که هوشمندانه ما به دست نیاید.
تفکر طراحی، به ما کمک میکند تا کاربران خود را علاقهمند کنیم و با آنها از روی همدلی ارتباط برقرار کنیم. همچنین تفکر طراحی، در روند حل مسئله به ما کمک میکند تا مشکل، فرضیات و پیامدهای آن را زیر سؤال ببریم. تفکر طراحی برای حل مشکلات تعریفنشده یا ناشناخته، بسیار مفید است؛ بهطور دقیقتر، با تعریف دوباره مشکل بهصورت انسانمحورانه، خلق ایدهها در جلسات طوفان فکری و بهکاربردن روشهای اجراییتر در نمونهسازی و آزمایش، مسئله را بهطور مؤثر برطرف میکند.
تفکر طراحی همچنین، طراحی مداوم آزمایش، نمونهسازی اولیه، آزمایش و امتحانکردن مفاهیم و ایدهها را در بر دارد.
برای اولین بار انواع روشهای تفکر طراحی، توسط فردی به اسم هربرت سیمون (Herbert Simon) که در سال ۱۹۶۹ برنده جایزه نوبل شده است؛ در کتاب علوم مصنوعی (The Sciences of the Artificial)، بیان شد ؛ ما در ادامه، مدل پنج مرحلهای را توصیف می کنیم که توسط مؤسسه طراحی هیسو و پلانتر استنفورد (Hasso-Plattner Institute of Design at Stanford)، طرح شده است.
روش ۵ مرحله ای تفکر طراحی و رشد خلاقیت:
شنیدن نظریات و دیدگاه افراد
اولین مرحله از تفکر طراحی دریافت درک همدلانه و رسیدن به یک نتیجه با توجه به نظرات و دیدگاه های افراد گروه است. در واقع مرحله همدلی این فرصت را به افراد می دهد که با شنیدن چند نظر و پیشنهاد و خود را جای کاربرد قرار دادن و درک نیاز آن و دیدن مسئله از دیدگاه دیگران به بهترین نتیجه برسد. به این دلیل مرحله همدلی برای داشتن یک تفکر طراحی عالی، حیاتی است.
بررسی و تحلیل اطلاعات
در ادامه و مرحله دوم اطلاعاتی را که در مرحله همدلی جمع آوری کردید را کنار هم قرار داده و با بررسی و تحلیل آن اطلاعات، آن ها را در راستای حل مسائلی که تا الان درگیر آن بودید، چینش میکنید. به این مرحله ، مرحله تعریف مسئله میگویند.
پیدا کردن الگو فکری و گزینش اطلاعات
در مرحله سوم تفکر طراحی بعد از تحلیل و تعریف مسئله و چینش و گزینش اطلاعات و دریافت الگوی فکری در راستای حل این مسائل افراد تیم کم کم شروع به ارائه ایده می کنند و اگر ایده ها کاربردی و مطابق با نیاز کاربرد و بهینه برای ان شرکت بود یادداشت وبه مرحله بعدی می رود .
مدل سازی ایده
در مرحله چهارم نوبت به مدل سازی نمونه اولیه ایده می رسد. نمونه اولیه ایده احتمالا کمی خطا و اشتباه دارد. مدل سازی نمونه اولیه ایده باعث می شود که افراد در قالب عمل ایده را تست و بررسی کنند و اگر ایرادی وجود داشت بتوانند راحت آن را تغییر دهند.
آزمایش و بررسی
این آخرین مرحله از ۵ مرحله تفکر طراحی است. ایده نهایی که یکی از بهترین راه حل های شناسایی و بررسی شده در مرحله مدل سازی اولیه بوده است مورد آزمایش قرار می گیرد و طراحان و ارزیابان با دقت زیاد به آزمایش می پردازند.